Mensenrechten: geen dode letter

Brugge - 14 maart 2023

Een architect die een nieuw gevangenisgebouw moet ontwerpen en nadenkt over hoe dat kan met respect voor de mensenrechten van gedetineerden. Of een vertaalwetenschapper die de kracht van woorden onderzoekt in de processen voor vluchtelingen. Of een computerwetenschapper die privacy op het internet onderzoekt. Het zijn allemaal linken met mensenrechten. Jarenlang waren mensenrechten uitsluitend een zaak voor juristen. Dat blijkt hoe langer hoe meer achterhaald.

De strijd voor mensenrechten is dan ook nog niet gestreden. Integendeel. De laatste tien à vijftien jaar gaan indicatoren van mensenrechten en democratie steeds sterker achteruit. Ook in Europa. Het gaat dan bijvoorbeeld om persvrijheid of het recht op privacy. Om verworven mensenrechten in stand te houden, moeten experten uit verschillende domeinen de krachten bundelen en moeten we het brede publiek alert houden.

In dit wetenschapscafé vertellen onderzoekers over hoe de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vandaag doorweegt in ieders leven en hoe ze allesbehalve een dode letter blijven.

"Where, after all, do universal human rights begin? In small places, close to home - so close and so small that they cannot be seen on any maps of the world. [...] Unless these rights have meaning there, they have little meaning anywhere. Without concerted citizen action to uphold them close to home, we shall look in vain for progress in the larger world." Eleonor Roosevelt

Enkele vragen die naast de jouwe aan bod kunnen komen

Op welke manier heeft Jan Modaal in het dagelijks leven te maken met (de schending van) mensenrechten?
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensenrechten meer leven aan de keukentafel in plaats van in gerechtshoven?
In welke sectoren worden mensenrechten te weinig ingezet als gidsend kompas?
Mensenrechten en migratie, het blijft een moeilijk huwelijk. Waar zitten de grootse hindernissen en wat zijn mogelijke oplossingen?
Zijn mensenrechten écht universeel toepasbaar? Welke rol spelen tradities en godsdienst?
Hoe wegen mensenrechten door in het sociaal werk?
Moeten mensenrechten van bovenaf (top down) afgedwongen worden of kunnen ze ook van onderuit (bottom up) vorm krijgen?
Hoe kunnen we allemaal actief meewerken aan het respecteren van mensenrechten?
Kunnen we mensen die geconfronteerd worden met onrecht ook mobiliseren om mee te strijden?

Gasten

Didier Reynaert

Didier Reynaert is gastdocent aan de vakgroep Orthopedagogiek van de UGent. Hij doceert er ‘Ethiek en deontologie van het pedagogisch handelen’ in de 2de bachelor pedagogische wetenschappen.

Daarnaast is Didier Reynaert lector Sociaal Werk aan de Hogeschool Gent. Hij maakt er als senior researcher deel uit van het EQUALITY//ResearchCollective. Zijn expertise ligt in het domein van 'sociaal werk theorie', de 'studie van mensenrechten (van kinderen)’ en vraagstukken van sociale rechtvaardigheid. Centraal in zijn werk staat de ontwikkeling van een grondrechtenbenadering in het sociaal werk.

Ellen Desmet

Prof. Ellen Desmet is hoofddocent migratierecht aan de Faculteit Recht en Criminologie van de UGent, waar ze de Onderzoeksgroep Migratierecht oprichtte. Haar onderzoek focust zich op de intersectie tussen migratierecht, mensenrechten en rechtsantropologie. Ze doceert migratierecht en ‘recht en samenleving’, en coördineert de migratierechtcomponent van de legal clinic mensenrechten en migratierecht.

Ze is lid van het Centre for the Social Study of Migration and Refugees (CESSMIR), het Human Rights Centre (HRC), het Human Rights Research Network (HRRN), het consortium Crime, Criminology and Criminal Policy (CCCP) en het Ghent Rolin-Jaequemyns International Law Institute (GRILI). Ze was lange tijd verbonden aan het Kenniscentrum Kinderrechten en de Onderzoeksgroep Recht en Ontwikkeling van de Universiteit Antwerpen.

Emma Vanpaemel

Emma Vanpaemel is mede-oprichter van Mensentaal, een radioprogramma op urgent.fm en podcast waarin ze wetenschappers aan de UGent 'in mensentaal' interviewt over hun onderzoek. Voor het Gents Universiteitsmuseum dook ze in het hoofd van onderzoekers door ze aan het rad van de twijfel te laten draaien. Daarnaast is Emma freelance audiomaker en educatief, participatief en communicatief medewerker bij de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Interessant lees- en luistervoer

Artikel 'Mensenrechten, niet enkel voer voor juristen'. Mensenrechten mag je niet enkel vanuit een juridisch standpunt bekijken. “Ze spelen in alle disciplines een rol”, zegt professor mensenrechten Eva Brems. Door die multidisciplinaire visie op het thema is noodzakelijk, “want de mensenrechten staan meer dan ooit onder druk, ook in Europa.”
De volledige tekst van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zoals hij op 10 december 1948 door de Verenigde Naties werd aangenomen.
Boek 'Sociaal werk en mensenrechten' van Siebren Nachtergaele, Didier reynaert, Hildegard Gobeyn, Nadine De Stercke en Rudi Roose. Het boek laat zien hoe mensenrechten doorwerken in het sociaal werk. Het reikt een handelingskader aan met handvatten om mensenrechten als hefboom voor sociaal werk in de praktijk om te zetten. Het boek bevat bovendien interviews, observaties en inspirerende, innoverende projecten.
Boek 'Migratierecht. Tussen mens en staat' van Ellen Desmet. Ellen Desmet neemt je mee in het labyrint van het migratierecht aan de hand van negen verhalen. Ze sprak hiervoor met negen personen uit verschillende hoeken van de wereld, die om uiteenlopende redenen naar België kwamen ... Je komt meer te weten over de procedures die ze volgden, wat vlot liep en op welke hindernissen ze stootten.
Artikel '2021 was gitzwart jaar voor de mensenrechten, maar wereldwijd verzet biedt hoop' (MO*, 30 maart 2022)
Website 'Amnesty International'. Een wereldwijde, onafhankelijke en onpartijdige organisatie die opkomt voor een wereld waarin alle mensenrechten worden nageleefd.
Podcast 'Drie boeken met Eva Brems'. Podcast waar Wim Oosterlinck praat met boekenliefhebbers over de drie boeken die je volgens hen gelezen moet hebben. "Literatuur kan wat een mensenrechtenrapport niet kan: Via het individuele verhaal wordt het echt, levend.”

Praktisch

Dit wetenschapscafé vindt plaats in Hostel Snuffel in Brugge op dinsdag 14 maart van 19.45 uur tot 21.30 uur.

Inschrijven?

Niet nodig! Iedereen is welkom.Tip het wetenschapscafé aan anderen of laat je vrienden weten dat je erbij zal zijn via het Facebook event.

Kan ik ook vragen stellen?

Ja! Onze sprekers voorzien graag tijd voor vragen uit het publiek.

Vertel ons wat je ervan vond!

We horen graag jouw mening. Zo graag dat we onder alle respondenten twee EOS mini-abonnementen verloten. Vul dus na het wetenschapscafé het evaluatieformulier in!

Aanwezigheidsattest

Aanwezigheidsattest nodig? We kunnen je dat attest enkel ter plekke geven. Spreek één van de verantwoordelijken op het wetenschapscafé aan.

Deze editie gemist?

Herbeluister de podcast, herbekijk nadien het Wetenschapscafé via Youtube of bewonder de hoogtepunten in het visueel verslag van onze huistekenaar Zidiris.